Rosja

Federacja Rosyjska
Российская Федерация
Flaga
Herb Rosji
Flaga Herb
Hymn:
Государственный гимн Российской Федерации

(Hymn Państwowy Federacji Rosyjskiej)
Położenie Rosji
Rosja jest położona w Azji i Europie
Konstytucja

Konstytucja Rosji

Język urzędowy

rosyjski, lokalnie także inne języki

Stolica

Moskwa 55°45′00″N 37°37′00″E/55,750000 37,616667

Ustrój polityczny

demokratyczny[1] (de iure)
republika autorytarna (de facto)

Typ państwa

republika federalna[1] o semiprezydenckim systemie rządów[2][3][4]

Głowa państwa

prezydent[5] Władimir Putin

Przewodniczący Dumy

Wiaczesław Wołodin

Szef rządu

premier Michaił Miszustin

Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe


17 075 400[a] km²
0,52%

Liczba ludności (2021)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia


146 238 185[6]
8,56 osób/km²

PKB (2018)
 • całkowite 
 • na osobę


1719,9 mld[7]
11 947[7] USD

PKB (PSN) (2018)
 • całkowite 
 • na osobę


4168,9 mld[7] dolarów międzynar.
28 958[7] dolarów międzynar.

Waluta

1 rubel rosyjski = 100 kopiejek (RUB)

Data powstania

Rozpad ZSRR
26 grudnia 1991

Religia dominująca

prawosławie (71%)

Strefa czasowa

UTC +3 do +12

Kod ISO 3166

RU

Domena internetowa

.ru, .su, .рф

Kod samochodowy

RUS

Kod samolotowy

CCCP, RA, RF

Kod telefoniczny

+7

Mapa Rosji
Niedźwiedź brunatny w moskiewskim ogrodzie zoologicznym. Niedźwiedź zajmuje szczególne miejsce w kulturze rosyjskiej, a od czasu kiedy William Szekspir przyrównał Rosję do „niedźwiedzia z północy”, stał się symbolem Rosji[8].

Rosja, Federacja Rosyjska (ros. Россия, Rossija, ; ros. Российская Федерация, Rossijskaja Fiedieracija, ) – państwo federacyjne[1] rozciągające się od Europy Wschodniej (z eksklawą w Europie Środkowej) przez północną część Azji do Oceanu Spokojnego[9], składające się według swojej konstytucji z 85 podmiotów federalnych[10][11].

Federacja Rosyjska jest największym państwem na świecie pod względem powierzchni oraz szóstym pod względem wielkości w historii świata. Pod względem liczby ludności zajmuje 9. miejsce[12]. Rosja należy do największych gospodarek świata, pod względem PKB zajmuje 11. miejsce na świecie[13]. Dysponuje największymi na świecie zasobami naturalnymi i źródłami energii[14]. Jest członkiem wielu międzynarodowych organizacji, m.in. jednym z pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa ONZ[15], G20, Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej, Wspólnoty Niepodległych Państw[16], Szanghajskiej Organizacji Współpracy[17] i odgrywa znaczącą rolę w polityce światowej. Według serwisu Numbeo, Rosja ma najgorszy w Europie wskaźnik jakości życia[18].

Według historiografii rosyjskiej początki rosyjskiej państwowości sięgają IX wieku i Rusi Kijowskiej. Kultura ruska kształtowała się pod silnym wpływem Słowian południowych i Bizancjum, za których pośrednictwem przyjęto prawosławie. W XII wieku Ruś uległa rozbiciu na księstwa udzielne. Wydzielone w XIII wieku Księstwo Moskiewskie doprowadziło do scalenia północno-wschodnich ziem ruskich i wyzwolenia ich spod panowania tatarskiego (XIII–XV w.). Najazdy tatarskie wywarły silny wpływ na historię Rusi, a sami Tatarzy są obecnie największą mniejszością etniczną Rosji. W 1547 Iwan IV Groźny został koronowany na cara, a nazwa państwa została zmieniona na Carstwo Rosyjskie. W latach 862–1598 dynastią panującą byli Rurykowicze, w latach 1613–1917 na tronie zasiadali Romanowowie. Za panowania Piotra Wielkiego doszło do umocnienia pozycji Rosji na arenie międzynarodowej i ustanowienia Imperium Rosyjskiego. W XVI–XIX w. Rosja zyskała ogromne obszary w Europie Wschodniej, Azji Północnej, Środkowej, na Kaukazie oraz przejściowo w Ameryce Północnej (obecność rosyjską na tym kontynencie zakończyła sprzedaż Alaski USA w 1867). Rewolucja lutowa w marcu 1917 (w czasie I wojny światowej) obaliła carat, wprowadzając na kilka miesięcy rządy wielopartyjne i swobody obywatelskie.

We wrześniu 1917 Rząd Tymczasowy ogłosił Rosję republiką. W nocy z 6/7 listopada 1917, tuż przed rozpisanymi przez Rząd Tymczasowy pierwszymi w historii Rosji demokratycznymi wyborami do Wszechrosyjskiego Zgromadzenia Ustawodawczego (konstytuanty Rosji), bolszewicy dokonali zbrojnego przewrotu, przejmując władzę w kraju. W styczniu 1918 rozpędzili wybraną Konstytuantę, a następnie – po krwawej wojnie domowej – utrwalili w Rosji dyktatorski, monopartyjny system totalitarnej władzy partii komunistycznej, trwający do lat 90. XX wieku. W 1922 roku bolszewicy utworzyli państwo federacyjne (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich), w którym Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka (RFSRR) odgrywała rolę dominującą. Rządy sekretarza generalnego RKP(b)/WKP(b)/KPZR Józefa Stalina doprowadziły do industrializacji ZSRR, w którego gospodarce główną rolę odgrywał przemysł ciężki – zbrojeniowy[19][20][21]. Zmiany te kosztowały jednak życie wielu milionów ludzi – ofiar głodu w konsekwencji przymusowej kolektywizacji rolnictwa i polityki terroru. Od końca lat siedemdziesiątych XX wieku ZSRR przeżywał okres stagnacji.

W 1991, pod rządami Michaiła Gorbaczowa, po puczu Janajewa ZSRR został rozwiązany na mocy umowy białowieskiej (8 grudnia 1991) i od tej pory Rosja i 14 dotychczasowych republik związkowych ZSRR tworzą samodzielne państwa.

  1. a b c Art. 1 ust. 1 Konstytucji Federacji Rosyjskiej.
  2. Bogusław Jagusiak: Systemy polityczne państw sąsiedzkich Polski. Warszawa: Difin SA, 2011, s. 129. ISBN 978-83-7641-421-8.
  3. Robert Elgie: Semi-presidentialism outside Europe. London; New York: Routledge, 2007, s. 8, 9, tablica 1.1. ISBN 978-0-203-95429-4.
  4. Matthew Søberg Shugart: Semi-Presidential Systems: Dual Executive and Mixed Authority Patterns. 2005. s. 21. [dostęp 2012-11-02]. (ang.).
  5. Art. 80 ust. 1 Konstytucji Federacji Rosyjskiej.
  6. Население России: численность, динамика, статистика. [dostęp 2021-02-05]. (ros.).
  7. a b c d Report for Selected Countries and Subjects, International Monetary Fund.
  8. The Bear Understanding: The Presence and Meaning of the Bear in Shakespeare’s The Winter’s Tale. wsu.edu:8001. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-09-12)].
  9. Russia, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-05] (ang.).
  10. Federalna ustawa konstytucyjna „O przyjęciu do Federacji Rosyjskiej Republiki Krymu i utworzenia nowych podmiotów – Republiki Krymu i miasta federalnego Sewastopol”, zatwierdzony przez Dumę Państwową w dniu 20 marca 2014. Administracja prezydenta Rosji, 2014-03-21. (ros.).
  11. Dekret Prezydenta Federacji Rosyjskiej „O powstaniu Krymskiego Okręgu Federalnego”. Administracja prezydenta Rosji, 2014-03-21. (ros.).
  12. Federacja Rosyjska: generalna charakterystyka. Federalna Służba Statystyczna. [dostęp 2011-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-10-21)]. (ang.).
  13. Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie worldbank
    BŁĄD PRZYPISÓW
  14. Komisja Federacji Rosyjskiej przy UNESCO: panorama Rosji. UNESCO.ru. [dostęp 2011-02-05]. (ang.).
  15. Members of the Security Council. ONZ. [dostęp 2010-01-22]. (ang.).
  16. Oficjalna strona Komitetu WNP w Mińsku. WNP. [dostęp 2011-02-04]. (ros.).
  17. Oficjalna strona Szanghajskiej Organizacji Współpracy. SOW. [dostęp 2011-02-04]. (ros.).
  18. numbeo: Europe: Quality of Life Index by Country 2020. [dostęp 2020-06-29]. (ang.).
  19. S.G. Wheatcroft, R.W. Davies, J.M. Cooper, Soviet Industrialization Reconsidered: Some Preliminary Conclusions about Economic Development between 1926 and 1941, „The Economic History Review”, 1986, Vol. 39, No. 2, s. 264-294.
  20. Paul R. Gregory, The Political Economy of Stalinism: Evidence from the Soviet Secret Archives, Cambridge University Press, 2004, s. 218–220, ISBN 0-521-53367-8.
  21. Народное хозяйство СССР в 1960 году, Госстатиздат ЦСУ СССР, Москва 1961 [dostęp 2017-07-27] (ros.).


Błąd w przypisach: Istnieje znacznik <ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>
BŁĄD PRZYPISÓW