10 results found for: “synonimy”.

Main result

Synonim

Synonim (gr. συνώνυμος – „równoimienny”) – wyraz lub dłuższe określenie równoważne znaczeniowo innemu (równoznacznik) lub na tyle zbliżone, że można nim zastąpić to drugie w odpowiednim kontekście (bliskoznacznik). Zjawisko synonimii może dotyczyć konstrukcji składniowych (mówić wiersz – mówić wierszem), form morfologicznych (profesorowie – profesorzy) i leksemów (auto – samochód). Pomiędzy dwoma synonimami można zwykle wykazać uchwytne różnice, np. we frekwencji ich stosowania (w określonym kontekście lub w różnych grupach społecznych). Historycznie rzecz ujmując, synonimy mogły kiedyś określać inne desygnaty, jednak obecnie przypisuje się im bliskie znaczenie. Istnieje też odwrotna tendencja do różnicowania znaczeniowego synonimów – wyrazy synonimiczne mogą rozgraniczyć swoje cechy semantyczne wraz z ewolucją języka. Synonimami są np. słowa „barwa” i „kolor”, które znaczą dokładnie to samo, jednakże różni się sposób ich zastosowania w różnych związkach wyrazowych („barwa” może być użyta metaforycznie – np. barwa głosu lub barwa uczuciowa). Między synonimami mogą istnieć także różnice stylistyczne. Np. „aeroplan” i „samolot” są synonimami, lecz mają odmienną wartość stylistyczną: „aeroplan” jest wyrazem przestarzałym, a równocześnie przykładem pożyczki językowej. Podobne pary tworzą „kajet” i „zeszyt” oraz „automobil” i „samochód”. Do synonimów bywają zaliczane również wyrazy pochodzące z różnych odmian języka, np. słownictwo gwarowe. Pionierami badań nad synonimią w języku polskim byli Klementyna Hoffmanowa i Kazimierz Brodziński. Słowniki synonimów opracowali Adam Stanisław Krasiński (1885), Roman Zawiliński (1926) i Stanisław Skorupka (1959 i późniejsze wydania). Synonimy należy odróżnić od wyrazów pokrewnych, czyli określeń tworzących rodzinę wyrazową, cechujących się wspólnym rdzeniem. Przeciwieństwem synonimu jest antonim – określenie o znaczeniu przeciwstawnym.